۵ روش متداول تشکیل سبد سهام

تشکیل سبد سهام متنوع، مهم‌ترین توصیه به سرمایه‌گذران!

یک ضرب‌المثل قدیمی می‌گوید: “همه تخم‌مرغ‌هایتان را در یک سبد نگذارید.”

منظور از سبد سهام چیست؟

منظور از سبد سهام یا پرتفوی مجموعه سهام خریداری‌ شده توسط سرمایه‌گذار، است. در واقع، ضرورت تشکیل سبد سهام از این جهت است که سرمایه‌گذار با تقسیم سرمایه خود  بین چندین دارایی مالی مختلف در واقع چند سهم  مختلف، ریسک سرمایه‌گذاری خود را کاهش می‌دهد.

تنوع در تشکیل سبد سهام  همواره به سرمایه‌گذاران بازار سهام توصیه می‌شود!

افراد برای به دست آوردن سرمایه اولیه زحمت کشیده و متحمل سختی‌هایی شده‌اند. از این جهت به هیچ عنوان نمی‌خواهند آن را از دست بدهند. از این رو سرمایه‌گذاران هوشمند اصل تنوع‌بخشی در سرمایه‌گذاری را رعایت می‌کنند. در همین راستا داشتن سبد سهام متنوع به سرمایه‌گذار در جهت کاهش ریسک و افزایش بازدهی سرمایه‌گذاری یک اصل مهم است.

تشکیل سبد سهام بهینه و انتخاب سهم‌های مناسب در بازار بورس نیازمند دانش، مهارت و تجربه است. روش‌های مختلفی جهت تشکیل سبد سهام وجود دارد. در این مقاله 5 روش متداول برای تشکیل سبد سهام شرح داده می‌شود.

قبل از پرداختن به روش های متدوال تشکیل سبد سهام  بهتر است با مفاهیم ضریب بتا و ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک آشنا شویم:

 

ضریب بتا چیست؟

بتا یک معیار اندازه‌گیری برای  ریسک سیستماتیک یک اوراق بهادار است که به عنوان قسمتی از ریسک کلی نمی‌توان آن را از طریق ایجاد تنوع کاهش داد یا از بین برد. در واقع بتا یک معیار نسبی ریسک یک سهم با توجه به پرتفوی بازار تمامی سهام‌ها است.

ضریب بتا برای یک سهم بخصوص، به این صورت تعیین خواهد شد که ریسک سیستماتیک آن سهم را با ریسک سیستماتیک متعلق به شاخص بورس سهام مقایسه می‌کنند.به این معنا که اگر بازده پرتفوی بازار یک درصد تغییر کند، بازده سهم به چه میزان تغییر خواهد کرد. 

به طور خلاصه، میزان همسویی بازده یک سهم نسبت به شاخص کل با ضریب بتا سنجیده می‌شود.

ریسک سیستماتیک:

منظور از ریسک سیستماتیک ریسکی است که مربوط به کل بازار است.  ریسک سیستماتیک به این صورت است که بر کل بازار تاثیرگذار است، نه فقط سهام یک شرکت یا صنعت خاص. ریسک سیستماتیک اجتناب ناپذیر و غیرقابل‌پیش‌بینی است. از این جهت آن‌ را ریسک غیرقابل‌حذف و ریسک بازار نیز می‌نامند.

برای مثال عوامل سیاسی، جنگ، نرخ تورم و سیاست ‌های کلان اقتصادی از جمله رییسک‌های سیستماتیک هستند که بر کل بازار تاثیر میگذارند و در نتیجه از طریق متنوع‌سازی سبد حذف نمی‌شود.

ریسک غیر سیستماتیک:

نوع دیگری از ریسک سرمایه‌گذاری ریسک غیر سیستماتیک است که ریسک مشخص هم نامیده می‌شود. بر خلاف ریسک سیستماتیک، ریسک غیر سیستماتیک مختص شرکت یا صنعت خاص است.

برای مثال تغییرات نرخ خوراک پتروشیمی یک ریسک غیر سیستماتیک است که فقط بر قیمت سهم‌های صنعت پتروشیمی تاثیر می‌گذارد. از جمله ریسک‌های غیر سیستماتیک در صنایع دیگر میتوان به تغییرات نرخ سوخت سیمانی‌ها و تغییرات تعرفه واردات خودرو تغییرات نرخ بهره مالکانه است.

بر خلاف ریسک سیستماتیک، ریسک غیر سیستماتیک قابل کنترل است و با تشکیل سبد سهام بهینه می‌توان آن را کاهش داد. در سبد سهامی که به صورت بهینه تنوع داده شده باشد این ریسک ناچیز است.

پنج روش متداول در تشکیل سبد سهام:

۱- سبد سهام پرخطر

در این روش تشکیل سبد سهام، سهامی انتخاب می‌شوند که ریسک و بازدهی بالایی دارند و همچنین این سهام پر نوسان هستند.  برای مثال اگر ضریب بتای یک سهم n باشد، میانگین حرکت قیمت مورد انتظار آن n برابر میانگین حرکات بازار است.

سهام شرکت‌هایی در این دسته قرار می‌گیرند که  در مراحل اولیه رشد خود هستند و بازار محصولات منحصر به فردی دارند. سرمایه‌گذاری در این سهام، غالباً توسط سرمایه‌گذاراران خطرپذیر انجام می‌شود که ریسک  نوپایی کسب و کار شرکت‌ها را بپذیرند.

۲- سبد سهام کم‌خطر

در این روش از تشکیل سبد سهام، بر خلاف روش قبل سهامی برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌شوند که ضریب بتای بالایی ندارند و طبیعتا نوسان قیمت آن‌ها معمولی است.

سهام چرخه‌ای گونه‌ای از سهام هستند که عموماً  از متغیرها و چرخه‌های کلان اقتصادی تاثیر میگیرند. برای مثال، در زمان رکود اقتصادی، شرکت‌هایی که مایحتاج ضروری زندگی را فراهم می‌سازند، همچنان به فعالیت خود ادامه خواهند داد. این شرکت‌ها عملکرد بهتری نسبت به شرکت‌های ارائه‌دهنده محصولات و خدمات لوکس در این شرایط دارند.

  مزیت سرمایه‌گذاری در سهام کالاها و خدمات ضروری این است که حاشیه امنیت بیشتری در بحران‌ها و رکودهای اقتصادی دارند. شرکت‌های کالا و خدمات ضروری، علاوه بر اینکه همیشه تقاضای کافی برای محصولاتشان دارند، برخی از آن‌ها سود نقدی سالانه نیز به سرمایه‌گذارانشان اختصاص می‌دهند.

سبد سهام کم‌خطر، بیشتر برای سرمایه‌گذاران ریسک گریز مناسب است.

3- سبد سهام مبتنی بر سود سهام

این نوع سبد سهام، بر سود سهام یا سایر منابع درآمدی شرکت متمرکز است. شرکت‌های موجود در این سبدها تا حدودی ریسک کنترل‌شده ای دارند ولی بازدهی آن‌ها نسبت به سبد سهام کم‌خطر بیشتر است.

  مثل سهام کم‌خطر، ریسک کنترل‌شده اما بازدهی بالاتری نسبت به آن‌ها دارند.

به طورکلی هدف از داشتن یک سبد سهام مبتنی بر سود سهام، ایجاد جریان نقدی مثبت برای سرمایه‌گذار است. هلدینگ‌های سرمایه‌گذاری و تأمین مالی املاک و مستغلات یکی از بهترین نمونه‌های سازنده جریان نقدی درآمدی هستند، زیرا این شرکت‌ها به خاطر وضعیت مالیاتی مناسبشان، بخش عمده‌ای از سود خود را به صورت‌نقدی بین سرمایه‌گذاران تقسیم می‌کنند. این شرکت‌ها، عموماً پروژه محور بوده و به دنبال مالکیت نیستند، از این رو شرایط سرمایه‌گذاری آسان‌تری دارند.

در مورد این سهام نیز همواره به خاطر داشته باشید که کاملاً تابع شرایط اقتصادی هستند و قیمت سهامشان عموماً در دوره رکود اقتصادی سقوط می‌کند، زیرا کاهش میزان ساخت و ساز و تعداد معاملات املاک طی دوران بحران، در روند کاریشان تاثیر منفی می‌گذارد.

۴- سبد سهام سفته‌بازان

سفته بازی یعنی انجام معاملاتی که در آن ریسک بالایی برای از دست دادن بخش یا تمام مبلغ سرمایه‌گذاری شده‌ی اولیه وجود دارد اما در مقابل، انتظار می‌رود که سود قابل‌توجهی به دست آورده شود.

سفته‌بازی تقریباً معادل قمار است؛ زیرا نسبت به سایر روش‌ها، سرمایه‌گذار ریسک ببیشتری را متحمل می‌شود. این نوع سرمایه‌گذاری برای بسیاری از افراد وسوسه کننده است، زیرا می‌تواند در کوتاه‌ترین زمان ممکن به سودهای کلانی منجر شود. 

از دلایل گستردگی فعالیت‌های سفته‌بازان در بازارهای مالی می‌توان به محبوبیت بیش‌از اندازه (صندوق‌های قابل معامله در بورس) اهرمی اشاره نمود؛ اما با این اوصاف نیز این نوع سرمایه‌گذاری برای بسیاری از افراد وسوسه کننده است، زیرا می‌تواند در کوتاه‌ترین زمان ممکن به سودهای کلانی منجر شود.

  در سبد سهام سفته‌بازان، سهام فقط با قصد نوسان‌گیری و انجام معاملات کوتاه‌مدت خریداری می‌شود.

۵- سبد سهام ترکیبی

سبد سهام ترکیبی قابلیت انعطاف‌پذیری بالایی دارد. در این روش از تشکیل سبد سهام، افراد غیر از بازار سهام در مواردی نظیر اوراق قرضه، کالا، املاک و حتی محصولات هنری سرمایه‌گذاری می‌کنند.

سبد سهام ترکیبی قابلیت انعطاف‌پذیری بالایی دارد.  هلدینگ‌های سرمایه‌گذاری مالی، املاک و انرژی گزینه‌های مناسبی در راستای ایجاد تعادل در سبد سهام ترکیبی هستند. 

در سبد ترکیبی معمولاً سهام شرکت‌های بزرگ و صنعتی شناخته‌شده و اوراق قرضه دولتی یا اوراق شرکت‌های درجه‌یک ازلحاظ رتبه اعتباری، برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌شوند.

همچنین یک رویکرد سرمایه‌گذاری بر اساس درآمد ثابت وجود دارد که اوراق بهادار با سررسیدهای مختلف را به منظور متنوع سازی سرمایه‌گذاری در ابزار مالی، خریداری می‌کنند. معمولاً سبد سهام ترکیبی، شامل نسبت معینی از سهام و اوراق قرضه است. این استراتژی سودمند است، زیرا سرمایه‌گذاری در طیف مختلفی از دارایی‌ها متنوع سازی را رعایت می‌کند و نکته مثبت قابل‌تأمل این است که سهام و اوراق قرضه نسبت به یکدیگر همبستگی منفی دارند و پوشش ریسک تا حد زیادی انجام می‌شود.

جمع بندی

انتخاب روش تشکیل سبد سهام، بستگی خیلی زیادی به میزان سرمایه آن‌ها و روحیه آن‌ها و میزان ریسک‌پذیری این افراد دارد.

تشکیل یک سبد سهام، نسبت به خرید یک شاخص بورسی (مجموعه‌ای از سهام مختلف) کاملاً متفاوت بوده و نیاز به تلاش و بررسی دقیق بازار دارد. پس از تشکیل سبد سهام شخصی، افراد باید همواره سهام و اوراق و… موجود در آن را تحلیل و بررسی کنید و تعادل سبد خود را همواره حفظ کرده و آن را ارتقا دهند. 

داشتن یک پرتفوی مناسب، اعتماد به نفس معاملاتی سرمایه‌گذار را افزایش داده و امکان مدیریت مالی بیشتری برای افراد فراهم می‌آورد.

مطالب پیشنهادی: بهترین استراتژی برای بورس ایران در شرایط کنونی